[FONT="]Türklerin tarih sahnesine çıkmaları [/FONT]
[FONT="]Batıda Roma İmparatorluğunun hüküm sürdüğü dönemde, Asya bozkırlarında Türkler fırtına gibi esmeye başladılar. [/FONT]
[FONT="]Orta Asya’daki kuraklık sonucu oluşan Büyük Göçlerin öncesi (M.Ö.5000), belgelenemediğinden iyi bilinmiyor. Göçler dünya uygarlığının gelişmesine ve yeni kültürlerin oluşmasına vesile oldu. Ancak bölgede kalanların durumu hakkında net bir bilgimiz henüz yok. [/FONT]
[FONT="]Göçlerden sonra bölgede kalan Türklerin yaşadıkları bilinen ilk yerler, Sibirya ormanlarıdır. Binlerce yıl bu bölgede tabiat şartlarının en çetiniyle mücadele ettikten sonra çoğaldıkça yer değiştirmişlerdir. Uzun süren bu mücadelelerin Türklere kazandırdığı bazı özellikler, onların tarih sahnesinde görülmeye başlamalarından sonra daha iyi anlaşılmıştır. [/FONT]
[FONT="]Boylar halinde yaşadıkları bölgelerden güneye Ötüken Vadisine (Tanrı Dağları ile Orhun Havzası arası) inmeleriyle Türklerin tarih sahnesine çıkışları başladı. Büyük Hun Türk İmparatorluğu şimdilik bilinen ilk Türk devletidir. (İskit Türkleri ve Uygur Türklerinin günümüzden 7.000 yıl öncesinde medeniyet oluşturdukları son yapılan kazılarla anlaşılmaya başlanılmıştır. Ancak biz kitapta kesin bilgi ve belgelerle hareket etmek durumundayız.) [/FONT]
[FONT="]Türkçe’de hun kelimesi “insan, halk” anlamına gelir. Çin kaynaklarında Hiung-Nu olarak bahsedilen bu devletin kurucusunun M.Ö. 210 yılında ölen Teoman olduğu konusunda tarihçiler şimdilik hemfikirdir. [/FONT]
[FONT="]Kimi tarihçiler kuruluşu M.Ö.13. yüzyıla kadar götürürler. Ancak Refik Özdek’e göre (cilt I, s.7), günümüzde henüz elde bulunan ilk belge M.Ö. 318 yılındaki bir antlaşma metnidir. Diğer taraftan Çinliler, imparatorları Şi Huangdi (M.Ö. 247-210) zamanında, Hun Türklerine ve diğer bazı kavimlere karşı Çin Seddini inşa ettiler. (Ansiklopedilerden anlaşıldığına göre, bu kişi Çin’in ilk imparatorudur. Çin’de ilk merkezi bürokratik devlet düzeni kurandır. Onun kurduğu sistem, sülâleler değişmesine rağmen günümüze kadar yaşamıştır.) [/FONT]
[FONT="]Gerek yazılı antlaşmanın tarihi, gerekse Çinlilerin büyük Çin Seddini daha önce yapmak zorunda kalışları, Hunların tarih sahnesine çıkışlarının daha eski olduğunu gösterir. Ama bugünkü bilgilerin ışığında kesin bir tarih verilemez. (Üç sayfa ileride görüleceği üzere ana madenlerin adları bütün Türk boylarında aynıdır. Türk boyları çok geniş alana dağılmışlar ve bilinen tarih içerisinde birbirleriyle çok savaşmışlardır. Bu durum bize maden isimlerinin daha önceden oluştuğunu göstermektedir. Buradan da Türklerin sahip oldukları medeniyetin çağdaşlarından farklılığı görülür. Sibirya ormanlarından çıkışlarının çok daha önceki tarihlerde olduğu ve büyük devletler kurdukları anlaşılır. Muhtemelen gerek “Oğuz Kağan” destanı gerekse “Ergenekon” destanı çok daha önceki tarihlerde oluşmuştur.) [/FONT]
[FONT="]Belgeli tarih tarafından, devletin kurucusu kabul edilen Teoman’ın halefi Mete’dir (M.Ö.210-174). Mete, devleti imparatorluk haline getiren en ünlü hakanlarıdır. Bu nedenle bazı tarihçiler onun, Türklerin destan kahramanı “Oğuz Kağan” olabileceği üzerinde dururlar. Bugünkü ‘on’lu birimlerden oluşan ordu anlayışını ilk Mete’nin uyguladığı söylenir. [/FONT]
[FONT="]İbrahim Kafesoğlu’nun aktardığına göre (s.47), Hunlarda her yıl ilkbaharın beşinci ayında (bugünkü Haziran ayının gündönümünde) devlet işlerinin görüşüldüğü günümüz anlamında kurultay toplanırdı. Çeşitli şenliklerin ve spor etkinliklerinin yapıldığı bu toplantılarda, bir taraftan da devlet işleri görüşülerek karara bağlanırdı. Bu meclislere ileri gelen boylar davet edilir, gelmeyenler devleti protesto etmiş kabul edilirdi. Tarihçiler bu toplantılarda Hakanların yanında her zaman (katun denilen) hanımının oturduğunu ve bazı elçileri hanımının kabul ettiğini söylerler. Bu gibi olaylar Türklerde devlet geleneğinin çok eski tarihlere dayandığını ve daha köklü olduğunu gösterir. [/FONT]
[FONT="]İmparatorlukta kadınlar çetin tabiat şartlarına uygun bir şekilde giyinirlerdi. Namus kavramına çok değer verilirdi. Toplumun düşüncesine aykırı davranmak ve fuhuş yapmak yasaktı. Aksi halde çok şiddetli cezalar verilirdi. [/FONT]
[FONT="]Çin kaynaklarına göre, Mete’nin oğlu Kiyük (veya Lao-Şang, M.Ö.174-161) zamanında Hunlar, hem batı hem de güney yönde ilerlemeye devam ettiler. Orta Asya’da yaşayan çok çeşitli boyları egemenlikleri altına aldılar. İmparatorlukları adeta bir halklar karışımı haline geldi. Bazı tarihçiler imparatorluk halkları arasında Türklerle birlikte Moğol, Tunguz gibi kavimlerin yer almasına dayanarak Hun İmparatorluğu’nun tam olarak bir Türk Devleti sayılamayacağını savunmuşlardır. Bugün ise devleti kuran ve yöneten asıl unsurun Türkler olduğu konusunda inandırıcı kanıtlar bulunmaktadır. Çinlilerin Hunlarla ilgili yıllıklarında geçen “tanrı”, “kul”, “il”, “ordu”, “tuğ”, “kılıç” gibi döneminin önemli sözcükleri Türkçe’dir. Belki de tarihçilerin bazılarını yanıltan, Türklerin diğer halklara karşı hoşgörülü davranmalarının sonuçlarıdır. [/FONT]
[FONT="] Türkler egemenlikleri altındaki halkları bir arada ve uyum içerisinde yaşatmaya çalıştılar. Onlara hoşgörü ile yaklaştılar. Jean Paul Roux’ya göre, çoğu zaman bu halkların; kendi dillerini, kültürlerini, geleneklerini, inançlarını, kısaca kimliklerini ve önderlerini muhafaza etmelerine izin verdiler. Din konusunda hiçbir zorlama yapmadılar. Din adamlarının toplum üzerindeki etkileri, yerleşik kültür olan Romalılara göre çok az oldu. Dindeki hoşgörü anlayışı daha sonra bütün Bozkır Türk Devletlerinde de devam etmiştir. [/FONT]
[FONT="]Egemenliklerindeki halklara hoşgörülü davrandıklarından dolayı onların da desteklerini alan Türkler, Çin’e sürekli olarak seferler düzenlediler. Çin, Türkleri ve Moğollar gibi bölgedeki diğer boyları engellemek için görkemli Çin Seddine ilaveler inşa etti. Halbuki o dönemde dahi Çin nüfusu, Türkler ve diğer milletlerin toplamının belki de on-onbeş katı kadar fazla idi. Ancak Çin Seddine yapılan ilaveler bile, Türkleri engelleyemedi. M.Ö. 150 yıllarında Mete’nin torunu Kun-Sin (M.Ö.160-126) döneminde Türklerin, Çin’in o dönemdeki başkentleri olan Çang-an’a girmelerine engel olamadı. [/FONT]
[FONT="]Nüfuslarının çokluğuna ve yaptıkları harika Çin Seddine rağmen, çetin tabiat şartlarında yetişen çetin ceviz Türkleri yenemeyeceğini anlayan Çin, başka yollar aradı. Sonunda tarih boyunca uygulayacakları bir politika geliştirdiler. Bu politika; Türk yöneticiler arasında sürekli olarak kıskançlıklar yaratmaktı. İmparatorluk ailesi üyelerini birbirlerinin karşısına çıkarmaktı. İsyanları teşvik etmekti. Kısacası Türkler arasına ikilik sokmaya yönelikti. Türklerin savaşçılık yapılarının oluşmasında önemli etkisi olan ferdiyetçilik özellikleri, Çinlilerin bu politikalarında başarılı olmalarını sağladı. Aslında, Çin ve diğerlerinin böyle oyunlarına gelmek, Türkler için zafiyet belirtisi olarak görülebilir. Ancak bu zayıflık yalnız Türklerde görülmez. Dünyadaki bütün halklarda görülür. Türklerde ise bu zafiyet halktan ziyade, ileri gelenlerin bazılarında gözlenir. Bu nedenle etkisi kalıcı olmamıştır. Türkler tarihin her döneminde, kendilerini toparlamasını başarabilmişlerdir. [/FONT]
[FONT="]12-13. yüzyıllarda Çin yolunun Türk boylarına kapanmasına, ya da daha doğru bir deyimle Türklerin yönlerini tamamen batıya çevirmelerine kadar, Çin bu politikasını uyguladı. Boylar arasında birliğin ve istişarenin azaldığı dönemlerde başarılı oldular. Ancak her zaman başarılı olamadılar ve bazı dönemlerde Çin’i Türk sülaleleri yönettiler. [/FONT]
[FONT="]Hun Türklerinin yaşadıkları toprakların yapısı çiftçiliğe müsait olmayıp ancak hayvancılığa elverişli idi. Çetin tabiat şartlarının etkisi ve Çin nüfusunun çokluğunun korkusundan kalelerle korunan büyük şehirler kuramadıkları sanılmaktadır. Belgeli tarihe göre Türkler, bazı verimli toprakların olduğu bölgeler hariç yerleşik düzene geçemediler. Bu nedenle felsefe, bilim ve sanatla yeterince uğraşamadılar. Ancak ilerideki bölümlerde görüleceği gibi yerleşik ilk Türkler olan Tabgaçlar bu konularda da başarılı oldular. Bu ve benzeri olaylar bize belgeli tarihten önceki Türklerin, dönemlerine göre ileri olan anlayışlarının olduğunu gösterir. [/FONT]
[FONT="]Müslümanların doğuya ilerlemeleri sırasında Türklere bir süre esir düşen Şumama bin el-Aşras, Türklerin birçok özelliklerini kaleme alır. Bu konuda El-Cahiz’in aktardıkları şöyledir (s.75): ”Eğer onların memleketlerinde peygamberler yaşayıp da bunların fikirleri kalplerinden geçse, kulaklarına çarpsa idi, sana Basralıların edebiyatını, Yunanlıların felsefesini, Çinlilerin sanatını unuttururlardı.” (Türkler Müslüman olduktan sonra, Şumama’nın söyledikleri gerçekleşti.) [/FONT]
[FONT="]Türkler halı, kilim, keçe, eyer altı örtüsü, at koşum takımları, dört tekerlekli araba konularında çok güzel eserler verdiler. Böyle eserler, halkın kültür seviyesinin yüksekliğine işaret eder. Alma-Ata’nın 50 km doğusundaki Esik kurganında M.Ö.2500 yılına ait altın elbiseli Hun Türkü genç ile dört bin kadar altın plaka bulundu. Bu eserler Türklerin maden sanatında ileri olduklarını göstermektedir. Ayrıca adamın üzerindeki elbisenin şekli de çok önceden ileri bir kültüre sahip olduklarını gösterir. Mezarda bulunan bu gencin Türk olmadığını, başka bir halktan olduğunu ileri sürenler vardır. Ancak, burada bir soru akla gelmektedir. Bu kadar ileri medeniyetin göstergesi olan bu gencin mensup olduğu halk, Türkler değilse ve uzaydan da gelmedilerse, başka hiçbir hayat belirtisi göstermeden kısa sürede tarihten nasıl silinmiştir. [/FONT]
[FONT="]Ayrıca; altın, gümüş, bakır, demir ve kurşun bütün Türk lehçelerinde bir-iki harf farkıyla ortak kelimedir. Demek ki Türkler daha anadillerinin oluşmaya başladığı dönemlerde önemli madenlerin hepsini kullanmışlardır. Zaten Göktürklerin Ergenekon destanında demir dağı eritmeleri de bunu gösterir. Milletlerin destanlarında böyle bir olaya rastlamak zordur. Yine Esik kurganında bulunan gümüşten bir kadeh içerisindeki 26 harften oluşan yazıt, Hun ve Göktürk alfabeleri arasında ilişki olduğunu göstermektedir. [/FONT]
[FONT="]Tarih sahnesine yeni çıkan Türklerde görülen toprağı işleme, zanaatkârlık, çok çeşitli madenleri işleme gibi hünerler, onların bugünkü anlamda göçebe olmadıklarını gösterir. Türklerin göçebe şeklinde görünmelerine neden olan muhtemel bazı şartlar şunlardır: Bazen doğada görülen kıtlık, geniş bozkırlarda yaşarken çevrelerindeki boyların baskıları, çok kalabalık Çin nüfusu, kendilerindeki savaşçılık özelliğine ve hızla koşan bir atın üzerinden dünyaya bakarak çevreye düzen getirmeye bağlı gelişen fethetme duygusu gibi konular. (Cengiz Aytmatov ve Murat Şahanov’un aktardığı, Orta Asya’da halen söylenmekte olan bir atasözü, belki de bazı şeyleri açıklar:”Atın varken atla da dünyayı gez”.) [/FONT]
[FONT="]Daha önce de belirtildiği gibi, Türkler devlet anlayışı olarak, egemenliklerindeki halklar arasında ayrım yapmadılar. Herkese aynı hukuku uyguladılar. Onların kimliklerini korudular. Onları sömürmediler. Aksine doyurmaya çalıştılar. Dost bildiklerine iyilikle yaklaştılar. Jean Paul Roux’ya göre (s.27), Türklerin hoşgörülü davranışları, dünya uygarlığına yaptıkları en önemli hizmetlerindendir. [/FONT]
[FONT="]Halk olarak ise; atı en iyi yetiştiren, madenleri çok güzel işleyen, dotlarına karşı sevgi dolu, düşmanlarına karşı da savaşlarda acımasız, ama barışta yardımcı insanlar olarak tarihe geçtiler. [/FONT]
[FONT="]Romalıların imparatorluk kurdukları dönemde tarih sahnesine çıkan Türkler, Romalıların aksine hiç köle kullanmadılar. Eski Türkçe’de köle anlamına gelen söz yoktur. Romalılarda görülen köle kullanma alışkanlığı, Batı dünyasında ABD’deki Zenci kölelere kadar sürdü. Kölelik Araplarda da görüldü. Roma’da ünlü Spartacusisyanı (M.Ö. 73-71), Araplardaki zenci kölelerin yaptıkları Zenc isyanı (883), insanların kölelere karşı sert davranışlarının dayanılmazlığını gösterir. Nitekim Mehmet Ali Ağaoğulları ve Levent Köker (s.37), Spartacus öldürüldükten sonra yakalanan 6.000 isyancı kölenin Roma’dan Capua’ya kadar uzanan Appia yolu üzerinde çarmıha gerildiğini anlatır. Zenc isyanı konusunda kitabın Abbasi Hilafet ordusunda Türkler bölümünde daha geniş bilgi verildi. (Gemilerdeki forsalar ve Haremdeki bazı hizmetliler hariç köle kullanmayan Türkler, bazen şahıslar olarak kendileri köle durumuna düşmüşlerdir. Fakat tarihte, kölelikten komutanlığa yükselmiş ve yeni iki devlet kurmayı başarmışlardır.) [/FONT]
[FONT="]İnsanların bir kısmına köle muamelesi yapan Romalılar ve Araplar Tarih boyunca bir defa imparatorluk kurabilmişlerdir. Buna karşılık Türklerin savaşçılıklarına ilaveten sahip oldukları insanlık anlayışları, hoşgörüleri, onların sürekli imparatorluk kurarak gittikleri yeni yerlerde dahi yönetici olmalarını sağlamıştır. [/FONT]
[FONT="]TÜRKLER TARİH SAHNESİNDE FIRTINA GİBİ ESİYOR [/FONT]
[FONT="]Büyük Hun Türk İmparatorluğu ile tarih sahnesine hızla giren Türkler, kısa bir süre içerisinde ve aynı anda Macaristan’da, Çin’de ve Kâbil’de hüküm sürdüler. [/FONT]........[FONT="][/FONT]
[FONT="]Batıda Roma İmparatorluğunun hüküm sürdüğü dönemde, Asya bozkırlarında Türkler fırtına gibi esmeye başladılar. [/FONT]
[FONT="]Orta Asya’daki kuraklık sonucu oluşan Büyük Göçlerin öncesi (M.Ö.5000), belgelenemediğinden iyi bilinmiyor. Göçler dünya uygarlığının gelişmesine ve yeni kültürlerin oluşmasına vesile oldu. Ancak bölgede kalanların durumu hakkında net bir bilgimiz henüz yok. [/FONT]
[FONT="]Göçlerden sonra bölgede kalan Türklerin yaşadıkları bilinen ilk yerler, Sibirya ormanlarıdır. Binlerce yıl bu bölgede tabiat şartlarının en çetiniyle mücadele ettikten sonra çoğaldıkça yer değiştirmişlerdir. Uzun süren bu mücadelelerin Türklere kazandırdığı bazı özellikler, onların tarih sahnesinde görülmeye başlamalarından sonra daha iyi anlaşılmıştır. [/FONT]
[FONT="]Boylar halinde yaşadıkları bölgelerden güneye Ötüken Vadisine (Tanrı Dağları ile Orhun Havzası arası) inmeleriyle Türklerin tarih sahnesine çıkışları başladı. Büyük Hun Türk İmparatorluğu şimdilik bilinen ilk Türk devletidir. (İskit Türkleri ve Uygur Türklerinin günümüzden 7.000 yıl öncesinde medeniyet oluşturdukları son yapılan kazılarla anlaşılmaya başlanılmıştır. Ancak biz kitapta kesin bilgi ve belgelerle hareket etmek durumundayız.) [/FONT]
[FONT="]Türkçe’de hun kelimesi “insan, halk” anlamına gelir. Çin kaynaklarında Hiung-Nu olarak bahsedilen bu devletin kurucusunun M.Ö. 210 yılında ölen Teoman olduğu konusunda tarihçiler şimdilik hemfikirdir. [/FONT]
[FONT="]Kimi tarihçiler kuruluşu M.Ö.13. yüzyıla kadar götürürler. Ancak Refik Özdek’e göre (cilt I, s.7), günümüzde henüz elde bulunan ilk belge M.Ö. 318 yılındaki bir antlaşma metnidir. Diğer taraftan Çinliler, imparatorları Şi Huangdi (M.Ö. 247-210) zamanında, Hun Türklerine ve diğer bazı kavimlere karşı Çin Seddini inşa ettiler. (Ansiklopedilerden anlaşıldığına göre, bu kişi Çin’in ilk imparatorudur. Çin’de ilk merkezi bürokratik devlet düzeni kurandır. Onun kurduğu sistem, sülâleler değişmesine rağmen günümüze kadar yaşamıştır.) [/FONT]
[FONT="]Gerek yazılı antlaşmanın tarihi, gerekse Çinlilerin büyük Çin Seddini daha önce yapmak zorunda kalışları, Hunların tarih sahnesine çıkışlarının daha eski olduğunu gösterir. Ama bugünkü bilgilerin ışığında kesin bir tarih verilemez. (Üç sayfa ileride görüleceği üzere ana madenlerin adları bütün Türk boylarında aynıdır. Türk boyları çok geniş alana dağılmışlar ve bilinen tarih içerisinde birbirleriyle çok savaşmışlardır. Bu durum bize maden isimlerinin daha önceden oluştuğunu göstermektedir. Buradan da Türklerin sahip oldukları medeniyetin çağdaşlarından farklılığı görülür. Sibirya ormanlarından çıkışlarının çok daha önceki tarihlerde olduğu ve büyük devletler kurdukları anlaşılır. Muhtemelen gerek “Oğuz Kağan” destanı gerekse “Ergenekon” destanı çok daha önceki tarihlerde oluşmuştur.) [/FONT]
[FONT="]Belgeli tarih tarafından, devletin kurucusu kabul edilen Teoman’ın halefi Mete’dir (M.Ö.210-174). Mete, devleti imparatorluk haline getiren en ünlü hakanlarıdır. Bu nedenle bazı tarihçiler onun, Türklerin destan kahramanı “Oğuz Kağan” olabileceği üzerinde dururlar. Bugünkü ‘on’lu birimlerden oluşan ordu anlayışını ilk Mete’nin uyguladığı söylenir. [/FONT]
[FONT="]İbrahim Kafesoğlu’nun aktardığına göre (s.47), Hunlarda her yıl ilkbaharın beşinci ayında (bugünkü Haziran ayının gündönümünde) devlet işlerinin görüşüldüğü günümüz anlamında kurultay toplanırdı. Çeşitli şenliklerin ve spor etkinliklerinin yapıldığı bu toplantılarda, bir taraftan da devlet işleri görüşülerek karara bağlanırdı. Bu meclislere ileri gelen boylar davet edilir, gelmeyenler devleti protesto etmiş kabul edilirdi. Tarihçiler bu toplantılarda Hakanların yanında her zaman (katun denilen) hanımının oturduğunu ve bazı elçileri hanımının kabul ettiğini söylerler. Bu gibi olaylar Türklerde devlet geleneğinin çok eski tarihlere dayandığını ve daha köklü olduğunu gösterir. [/FONT]
[FONT="]İmparatorlukta kadınlar çetin tabiat şartlarına uygun bir şekilde giyinirlerdi. Namus kavramına çok değer verilirdi. Toplumun düşüncesine aykırı davranmak ve fuhuş yapmak yasaktı. Aksi halde çok şiddetli cezalar verilirdi. [/FONT]
[FONT="]Çin kaynaklarına göre, Mete’nin oğlu Kiyük (veya Lao-Şang, M.Ö.174-161) zamanında Hunlar, hem batı hem de güney yönde ilerlemeye devam ettiler. Orta Asya’da yaşayan çok çeşitli boyları egemenlikleri altına aldılar. İmparatorlukları adeta bir halklar karışımı haline geldi. Bazı tarihçiler imparatorluk halkları arasında Türklerle birlikte Moğol, Tunguz gibi kavimlerin yer almasına dayanarak Hun İmparatorluğu’nun tam olarak bir Türk Devleti sayılamayacağını savunmuşlardır. Bugün ise devleti kuran ve yöneten asıl unsurun Türkler olduğu konusunda inandırıcı kanıtlar bulunmaktadır. Çinlilerin Hunlarla ilgili yıllıklarında geçen “tanrı”, “kul”, “il”, “ordu”, “tuğ”, “kılıç” gibi döneminin önemli sözcükleri Türkçe’dir. Belki de tarihçilerin bazılarını yanıltan, Türklerin diğer halklara karşı hoşgörülü davranmalarının sonuçlarıdır. [/FONT]
[FONT="] Türkler egemenlikleri altındaki halkları bir arada ve uyum içerisinde yaşatmaya çalıştılar. Onlara hoşgörü ile yaklaştılar. Jean Paul Roux’ya göre, çoğu zaman bu halkların; kendi dillerini, kültürlerini, geleneklerini, inançlarını, kısaca kimliklerini ve önderlerini muhafaza etmelerine izin verdiler. Din konusunda hiçbir zorlama yapmadılar. Din adamlarının toplum üzerindeki etkileri, yerleşik kültür olan Romalılara göre çok az oldu. Dindeki hoşgörü anlayışı daha sonra bütün Bozkır Türk Devletlerinde de devam etmiştir. [/FONT]
[FONT="]Egemenliklerindeki halklara hoşgörülü davrandıklarından dolayı onların da desteklerini alan Türkler, Çin’e sürekli olarak seferler düzenlediler. Çin, Türkleri ve Moğollar gibi bölgedeki diğer boyları engellemek için görkemli Çin Seddine ilaveler inşa etti. Halbuki o dönemde dahi Çin nüfusu, Türkler ve diğer milletlerin toplamının belki de on-onbeş katı kadar fazla idi. Ancak Çin Seddine yapılan ilaveler bile, Türkleri engelleyemedi. M.Ö. 150 yıllarında Mete’nin torunu Kun-Sin (M.Ö.160-126) döneminde Türklerin, Çin’in o dönemdeki başkentleri olan Çang-an’a girmelerine engel olamadı. [/FONT]
[FONT="]Nüfuslarının çokluğuna ve yaptıkları harika Çin Seddine rağmen, çetin tabiat şartlarında yetişen çetin ceviz Türkleri yenemeyeceğini anlayan Çin, başka yollar aradı. Sonunda tarih boyunca uygulayacakları bir politika geliştirdiler. Bu politika; Türk yöneticiler arasında sürekli olarak kıskançlıklar yaratmaktı. İmparatorluk ailesi üyelerini birbirlerinin karşısına çıkarmaktı. İsyanları teşvik etmekti. Kısacası Türkler arasına ikilik sokmaya yönelikti. Türklerin savaşçılık yapılarının oluşmasında önemli etkisi olan ferdiyetçilik özellikleri, Çinlilerin bu politikalarında başarılı olmalarını sağladı. Aslında, Çin ve diğerlerinin böyle oyunlarına gelmek, Türkler için zafiyet belirtisi olarak görülebilir. Ancak bu zayıflık yalnız Türklerde görülmez. Dünyadaki bütün halklarda görülür. Türklerde ise bu zafiyet halktan ziyade, ileri gelenlerin bazılarında gözlenir. Bu nedenle etkisi kalıcı olmamıştır. Türkler tarihin her döneminde, kendilerini toparlamasını başarabilmişlerdir. [/FONT]
[FONT="]12-13. yüzyıllarda Çin yolunun Türk boylarına kapanmasına, ya da daha doğru bir deyimle Türklerin yönlerini tamamen batıya çevirmelerine kadar, Çin bu politikasını uyguladı. Boylar arasında birliğin ve istişarenin azaldığı dönemlerde başarılı oldular. Ancak her zaman başarılı olamadılar ve bazı dönemlerde Çin’i Türk sülaleleri yönettiler. [/FONT]
[FONT="]Hun Türklerinin yaşadıkları toprakların yapısı çiftçiliğe müsait olmayıp ancak hayvancılığa elverişli idi. Çetin tabiat şartlarının etkisi ve Çin nüfusunun çokluğunun korkusundan kalelerle korunan büyük şehirler kuramadıkları sanılmaktadır. Belgeli tarihe göre Türkler, bazı verimli toprakların olduğu bölgeler hariç yerleşik düzene geçemediler. Bu nedenle felsefe, bilim ve sanatla yeterince uğraşamadılar. Ancak ilerideki bölümlerde görüleceği gibi yerleşik ilk Türkler olan Tabgaçlar bu konularda da başarılı oldular. Bu ve benzeri olaylar bize belgeli tarihten önceki Türklerin, dönemlerine göre ileri olan anlayışlarının olduğunu gösterir. [/FONT]
[FONT="]Müslümanların doğuya ilerlemeleri sırasında Türklere bir süre esir düşen Şumama bin el-Aşras, Türklerin birçok özelliklerini kaleme alır. Bu konuda El-Cahiz’in aktardıkları şöyledir (s.75): ”Eğer onların memleketlerinde peygamberler yaşayıp da bunların fikirleri kalplerinden geçse, kulaklarına çarpsa idi, sana Basralıların edebiyatını, Yunanlıların felsefesini, Çinlilerin sanatını unuttururlardı.” (Türkler Müslüman olduktan sonra, Şumama’nın söyledikleri gerçekleşti.) [/FONT]
[FONT="]Türkler halı, kilim, keçe, eyer altı örtüsü, at koşum takımları, dört tekerlekli araba konularında çok güzel eserler verdiler. Böyle eserler, halkın kültür seviyesinin yüksekliğine işaret eder. Alma-Ata’nın 50 km doğusundaki Esik kurganında M.Ö.2500 yılına ait altın elbiseli Hun Türkü genç ile dört bin kadar altın plaka bulundu. Bu eserler Türklerin maden sanatında ileri olduklarını göstermektedir. Ayrıca adamın üzerindeki elbisenin şekli de çok önceden ileri bir kültüre sahip olduklarını gösterir. Mezarda bulunan bu gencin Türk olmadığını, başka bir halktan olduğunu ileri sürenler vardır. Ancak, burada bir soru akla gelmektedir. Bu kadar ileri medeniyetin göstergesi olan bu gencin mensup olduğu halk, Türkler değilse ve uzaydan da gelmedilerse, başka hiçbir hayat belirtisi göstermeden kısa sürede tarihten nasıl silinmiştir. [/FONT]
[FONT="]Ayrıca; altın, gümüş, bakır, demir ve kurşun bütün Türk lehçelerinde bir-iki harf farkıyla ortak kelimedir. Demek ki Türkler daha anadillerinin oluşmaya başladığı dönemlerde önemli madenlerin hepsini kullanmışlardır. Zaten Göktürklerin Ergenekon destanında demir dağı eritmeleri de bunu gösterir. Milletlerin destanlarında böyle bir olaya rastlamak zordur. Yine Esik kurganında bulunan gümüşten bir kadeh içerisindeki 26 harften oluşan yazıt, Hun ve Göktürk alfabeleri arasında ilişki olduğunu göstermektedir. [/FONT]
[FONT="]Tarih sahnesine yeni çıkan Türklerde görülen toprağı işleme, zanaatkârlık, çok çeşitli madenleri işleme gibi hünerler, onların bugünkü anlamda göçebe olmadıklarını gösterir. Türklerin göçebe şeklinde görünmelerine neden olan muhtemel bazı şartlar şunlardır: Bazen doğada görülen kıtlık, geniş bozkırlarda yaşarken çevrelerindeki boyların baskıları, çok kalabalık Çin nüfusu, kendilerindeki savaşçılık özelliğine ve hızla koşan bir atın üzerinden dünyaya bakarak çevreye düzen getirmeye bağlı gelişen fethetme duygusu gibi konular. (Cengiz Aytmatov ve Murat Şahanov’un aktardığı, Orta Asya’da halen söylenmekte olan bir atasözü, belki de bazı şeyleri açıklar:”Atın varken atla da dünyayı gez”.) [/FONT]
[FONT="]Daha önce de belirtildiği gibi, Türkler devlet anlayışı olarak, egemenliklerindeki halklar arasında ayrım yapmadılar. Herkese aynı hukuku uyguladılar. Onların kimliklerini korudular. Onları sömürmediler. Aksine doyurmaya çalıştılar. Dost bildiklerine iyilikle yaklaştılar. Jean Paul Roux’ya göre (s.27), Türklerin hoşgörülü davranışları, dünya uygarlığına yaptıkları en önemli hizmetlerindendir. [/FONT]
[FONT="]Halk olarak ise; atı en iyi yetiştiren, madenleri çok güzel işleyen, dotlarına karşı sevgi dolu, düşmanlarına karşı da savaşlarda acımasız, ama barışta yardımcı insanlar olarak tarihe geçtiler. [/FONT]
[FONT="]Romalıların imparatorluk kurdukları dönemde tarih sahnesine çıkan Türkler, Romalıların aksine hiç köle kullanmadılar. Eski Türkçe’de köle anlamına gelen söz yoktur. Romalılarda görülen köle kullanma alışkanlığı, Batı dünyasında ABD’deki Zenci kölelere kadar sürdü. Kölelik Araplarda da görüldü. Roma’da ünlü Spartacusisyanı (M.Ö. 73-71), Araplardaki zenci kölelerin yaptıkları Zenc isyanı (883), insanların kölelere karşı sert davranışlarının dayanılmazlığını gösterir. Nitekim Mehmet Ali Ağaoğulları ve Levent Köker (s.37), Spartacus öldürüldükten sonra yakalanan 6.000 isyancı kölenin Roma’dan Capua’ya kadar uzanan Appia yolu üzerinde çarmıha gerildiğini anlatır. Zenc isyanı konusunda kitabın Abbasi Hilafet ordusunda Türkler bölümünde daha geniş bilgi verildi. (Gemilerdeki forsalar ve Haremdeki bazı hizmetliler hariç köle kullanmayan Türkler, bazen şahıslar olarak kendileri köle durumuna düşmüşlerdir. Fakat tarihte, kölelikten komutanlığa yükselmiş ve yeni iki devlet kurmayı başarmışlardır.) [/FONT]
[FONT="]İnsanların bir kısmına köle muamelesi yapan Romalılar ve Araplar Tarih boyunca bir defa imparatorluk kurabilmişlerdir. Buna karşılık Türklerin savaşçılıklarına ilaveten sahip oldukları insanlık anlayışları, hoşgörüleri, onların sürekli imparatorluk kurarak gittikleri yeni yerlerde dahi yönetici olmalarını sağlamıştır. [/FONT]
[FONT="]TÜRKLER TARİH SAHNESİNDE FIRTINA GİBİ ESİYOR [/FONT]
[FONT="]Büyük Hun Türk İmparatorluğu ile tarih sahnesine hızla giren Türkler, kısa bir süre içerisinde ve aynı anda Macaristan’da, Çin’de ve Kâbil’de hüküm sürdüler. [/FONT]........[FONT="][/FONT]