1501 - 1554
UNLU bir denizci, âlim bir coğrafyacıdır. Asıl is*mi Ahmet Muhittin olan Pirî Reis, Gelibo-bolu'da doğdu. Ünlü denizci Kemal Reis'in yanın*da yetişti. Bir süre Barbaros ile beraber çalıştı. Türk sancağını Hint denizlerine kadar götürdü. Akdeniz'in bütün sahillerini anlatan coğrafya ki*tabı ile «Kitabı Bahriyye» adlı eseri ve çok bü*yük tarihi bir değer taşıyan meşhur atlası vardır. 1554 yılında Kanuni tarafından boynu vurduruldu.
İRİ REİS'in iyi bir denizci olduğu inkâr ka*bul etmez bir hakikattir. Ancak denizcilik tarihimiz*de hiç bir zaman bi ^rbaros'un, bir Turgut Reis'in çapında yer işgal edemediği de gerçektir. Ona en büyük ünü kazandıran denizciliğinden ziyâde de*nizcilik konusunda bıraktığı büyük eserlerdir. Coğ*rafya kitabında bütün büyük denizlerin sathı, akın*tıları, koyları, körfezleri, boğazları, limanları birer birer bütün teknik ve coğrafî yönleriyle öylesine izah edilmiştir ki, yüzlerce yıl sonra en ileri teknik ve şartlar altında hazırlanan eserlerde dahi bu kitap*tan geniş ölçüde yararlanılmıştı.
Bu arada Pirf Reis'in en büyük eseri olan meş*hur Atlas'ında bugünün ilginç coğrafyasına benzer bir mükemmeliyet göze çarpmaktadır ki, bu da onun büyük bilginlik değerini ispat eden bir eseridir.
Pirî Reis'in bu büyük eseri, Türk Tarih Kurumu tarafından bastırılmış, üzerinde birçok coğrafya bil*gini önemli incelemeler yapmıştır.
Ünlü denizci Kemal Reis'in yeğeni olan ve bu büyük deniz kurdunun yanında yetişen Ahmet Mu*hittin, kahraman bir muharip olduğu kadar deniz*cilik bilgisi ile de bilhassa kendisini göstermiş ve bir süre Barbaros Hayrettin Paşa'nın yanında da vazife görmüştü. Dayısı Kemal Reis'in yanında ka*tıldığı Fransa ve Venedikliler üzerinde yapılan hü*cumlarda ilk kahramanlıklarını gösteren Pirî Reis, İkinci Bayezit zamanında inebahtı ve Mondon se*ferleri ile Mora sahillerinin alınmasında denizcilik hayatının en büyük başarılarına ulaştı, Akdeniz'e dehşet saçan bir Türk denizcisi olarak yn yaptı.
Hammer Tarihi'nde Pirî Reis için «İkinci Bayezit zamanında nâmını dehşetâver bir marufiyetle sahip etmişti» denilmektedir. Pirî Reis kahramanlıklarının yanında ilmi, irfanıyla da çok sevilir, sohbetleri dai*ma ilmî bir oturum hâlinde cereyan ederdi.
Birçok kurt denizcinin ona çeşitli denizcilik meselelerini danıştığı, fikirlerinden istifade ettikleri tarihî kayıtlarda sık sık geçer Ayrcıa bu kayıtlarda, bilgin denizcinin, gösterilen büyük saygıya gayet mütevazı şekilde mukabele ettiği, hâttâ kendinden yaşlı denizcilerin yanında ayağa kalkıp, onları baş köşeye oturttuğu da belirtilmektedir.
Yavuz Sultan Selim ve Kanunî Sultan Süley-
man'ın devrinde Barbaros ile beraber çalışan P Reis daha sonra Kanunî tarafından Mısır Donanm sı Kumandanlığına getirildi.
Hadım Süleyman Paşa'nın Kızıldeniz ve Hi Okyanusu seferinde zaptetmiş olduğu Aden'i ha sonra ahalisi Portekizlilere teslim etmişti. Ad ahalisinin bu hainliğine fena halde kızan Kanu Sultan Süleyman, şehir ve kalenin Portekizliler' elinden geri alınması vazifesini Mısır Donanrrr Kumandanı Pirî Reis'e verdi.
30 parça gemi ile yola çıkan Pirî Reis, Arabi tan Yarımadası'nın Umman Denizi'ndeki kıyıların bulunan Portekiz kalelerini zaptettiği gibi Aden lesi'ni ve şehrini de Portekizlilerin elinden kurtard buralardan pek büyük ganimet aldı. Donanma Ba ra'ya vardığı zaman Pirî Reis kuvvetli bir Porteki filosunun Hürmüz Boğazı'nı kapatmak üzere yo' çıktığını haber aldı.
Bu arada bir basiretsizlik de yapmıştı Pirî Ret Aden körfezinde stratejik bakımdan pek önemli b rolü bulunan Hürmüz adasını, ada ahalisinin v diği çok kıymetli hediyeler karşısında zaptetmekt vazgeçmiş, böylelikle büyük bir üs'den mahrum k mıştı. Pirî Reis, ikinci büyük hatasını Portekiz g milerinin Aden körfezini kapatmak üzere bulund ğu haber aldığı zaman işledi. Hiç olmazsa bu sef sırasında elde ettiği ganimet ve serveti kurtarma için emrindeki 30 parça geminin 27'sini mürette' tını dağıtıp Basra'da bırakıp, ganimeti yüklediği parça gemi ile sessizce ayrıldı ve Aden körfezi den çıkıp Mısır'ın yolunu tuttu.
Onun bu basiretsizliği, kendisini çekemiyenl için büyük bir fırsat oldu. Muarızları Kanunî Su tan Süleyman'a, bire bin katmak suretiyle tezvir iftiralarda bulundular. Koskoca bir donanmanın bö leşine terkedilmesi, stratejik önemi haiz bir adanı ganimet karşılığı bağışlanması zaten Kanunî Sulta Süleyman gibi büyük bir cihangiri fena halde ki dırmıştı. Daha donanması Mısır'a dönmeden Pirî is'in kellesinin vurulması fermanını Mısır'a ulaşt mıştı Kanunî Sultan Süleyman.
Türk denizcilik tarihinin en büyük bir âlimi o rak tanınan Pirî Reis işlediği hataların cezasını k leşini vererek ödedi.
UNLU bir denizci, âlim bir coğrafyacıdır. Asıl is*mi Ahmet Muhittin olan Pirî Reis, Gelibo-bolu'da doğdu. Ünlü denizci Kemal Reis'in yanın*da yetişti. Bir süre Barbaros ile beraber çalıştı. Türk sancağını Hint denizlerine kadar götürdü. Akdeniz'in bütün sahillerini anlatan coğrafya ki*tabı ile «Kitabı Bahriyye» adlı eseri ve çok bü*yük tarihi bir değer taşıyan meşhur atlası vardır. 1554 yılında Kanuni tarafından boynu vurduruldu.
İRİ REİS'in iyi bir denizci olduğu inkâr ka*bul etmez bir hakikattir. Ancak denizcilik tarihimiz*de hiç bir zaman bi ^rbaros'un, bir Turgut Reis'in çapında yer işgal edemediği de gerçektir. Ona en büyük ünü kazandıran denizciliğinden ziyâde de*nizcilik konusunda bıraktığı büyük eserlerdir. Coğ*rafya kitabında bütün büyük denizlerin sathı, akın*tıları, koyları, körfezleri, boğazları, limanları birer birer bütün teknik ve coğrafî yönleriyle öylesine izah edilmiştir ki, yüzlerce yıl sonra en ileri teknik ve şartlar altında hazırlanan eserlerde dahi bu kitap*tan geniş ölçüde yararlanılmıştı.
Bu arada Pirf Reis'in en büyük eseri olan meş*hur Atlas'ında bugünün ilginç coğrafyasına benzer bir mükemmeliyet göze çarpmaktadır ki, bu da onun büyük bilginlik değerini ispat eden bir eseridir.
Pirî Reis'in bu büyük eseri, Türk Tarih Kurumu tarafından bastırılmış, üzerinde birçok coğrafya bil*gini önemli incelemeler yapmıştır.
Ünlü denizci Kemal Reis'in yeğeni olan ve bu büyük deniz kurdunun yanında yetişen Ahmet Mu*hittin, kahraman bir muharip olduğu kadar deniz*cilik bilgisi ile de bilhassa kendisini göstermiş ve bir süre Barbaros Hayrettin Paşa'nın yanında da vazife görmüştü. Dayısı Kemal Reis'in yanında ka*tıldığı Fransa ve Venedikliler üzerinde yapılan hü*cumlarda ilk kahramanlıklarını gösteren Pirî Reis, İkinci Bayezit zamanında inebahtı ve Mondon se*ferleri ile Mora sahillerinin alınmasında denizcilik hayatının en büyük başarılarına ulaştı, Akdeniz'e dehşet saçan bir Türk denizcisi olarak yn yaptı.
Hammer Tarihi'nde Pirî Reis için «İkinci Bayezit zamanında nâmını dehşetâver bir marufiyetle sahip etmişti» denilmektedir. Pirî Reis kahramanlıklarının yanında ilmi, irfanıyla da çok sevilir, sohbetleri dai*ma ilmî bir oturum hâlinde cereyan ederdi.
Birçok kurt denizcinin ona çeşitli denizcilik meselelerini danıştığı, fikirlerinden istifade ettikleri tarihî kayıtlarda sık sık geçer Ayrcıa bu kayıtlarda, bilgin denizcinin, gösterilen büyük saygıya gayet mütevazı şekilde mukabele ettiği, hâttâ kendinden yaşlı denizcilerin yanında ayağa kalkıp, onları baş köşeye oturttuğu da belirtilmektedir.
Yavuz Sultan Selim ve Kanunî Sultan Süley-
man'ın devrinde Barbaros ile beraber çalışan P Reis daha sonra Kanunî tarafından Mısır Donanm sı Kumandanlığına getirildi.
Hadım Süleyman Paşa'nın Kızıldeniz ve Hi Okyanusu seferinde zaptetmiş olduğu Aden'i ha sonra ahalisi Portekizlilere teslim etmişti. Ad ahalisinin bu hainliğine fena halde kızan Kanu Sultan Süleyman, şehir ve kalenin Portekizliler' elinden geri alınması vazifesini Mısır Donanrrr Kumandanı Pirî Reis'e verdi.
30 parça gemi ile yola çıkan Pirî Reis, Arabi tan Yarımadası'nın Umman Denizi'ndeki kıyıların bulunan Portekiz kalelerini zaptettiği gibi Aden lesi'ni ve şehrini de Portekizlilerin elinden kurtard buralardan pek büyük ganimet aldı. Donanma Ba ra'ya vardığı zaman Pirî Reis kuvvetli bir Porteki filosunun Hürmüz Boğazı'nı kapatmak üzere yo' çıktığını haber aldı.
Bu arada bir basiretsizlik de yapmıştı Pirî Ret Aden körfezinde stratejik bakımdan pek önemli b rolü bulunan Hürmüz adasını, ada ahalisinin v diği çok kıymetli hediyeler karşısında zaptetmekt vazgeçmiş, böylelikle büyük bir üs'den mahrum k mıştı. Pirî Reis, ikinci büyük hatasını Portekiz g milerinin Aden körfezini kapatmak üzere bulund ğu haber aldığı zaman işledi. Hiç olmazsa bu sef sırasında elde ettiği ganimet ve serveti kurtarma için emrindeki 30 parça geminin 27'sini mürette' tını dağıtıp Basra'da bırakıp, ganimeti yüklediği parça gemi ile sessizce ayrıldı ve Aden körfezi den çıkıp Mısır'ın yolunu tuttu.
Onun bu basiretsizliği, kendisini çekemiyenl için büyük bir fırsat oldu. Muarızları Kanunî Su tan Süleyman'a, bire bin katmak suretiyle tezvir iftiralarda bulundular. Koskoca bir donanmanın bö leşine terkedilmesi, stratejik önemi haiz bir adanı ganimet karşılığı bağışlanması zaten Kanunî Sulta Süleyman gibi büyük bir cihangiri fena halde ki dırmıştı. Daha donanması Mısır'a dönmeden Pirî is'in kellesinin vurulması fermanını Mısır'a ulaşt mıştı Kanunî Sultan Süleyman.
Türk denizcilik tarihinin en büyük bir âlimi o rak tanınan Pirî Reis işlediği hataların cezasını k leşini vererek ödedi.